Gastroskopia, znana również jako ezofagogastroduodenoskopia, to jedno z podstawowych badań endoskopowych górnego odcinka przewodu pokarmowego. Pozwala na szczegółową wizualizację przełyku, żołądka i dwunastnicy, a także na pobranie wycinków do dalszych badań histopatologicznych. Jest to badanie nieocenione w diagnostyce wielu schorzeń, od stanów zapalnych po zmiany nowotworowe. Zrozumienie jego przebiegu, wskazań i przygotowania jest kluczowe dla każdego pacjenta.
Wskazania do wykonania gastroskopii
Decyzja o wykonaniu gastroskopii zazwyczaj podejmowana jest przez lekarza na podstawie występujących u pacjenta objawów lub wyników innych badań. Do najczęstszych wskazań należą: przewlekłe bóle brzucha, nudności, wymioty, zgaga, trudności w połykaniu (dysfagia), utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny, krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego objawiające się krwawymi wymiotami lub smolistymi stolcami, a także w ramach kontroli po leczeniu wrzodów żołądka czy dwunastnicy. Gastroskopia jest również niezbędna do diagnostyki zakażenia Helicobacter pylori, oceny zaawansowania choroby refluksowej przełyku czy wykrywania zmian przednowotworowych i nowotworowych.
Jak przygotować się do gastroskopii?
Odpowiednie przygotowanie do gastroskopii jest kluczowe dla jej skuteczności i komfortu pacjenta. Najważniejszym elementem jest pozostawanie na czczo przez co najmniej 6-8 godzin przed badaniem. Oznacza to całkowity zakaz jedzenia i picia. Należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, zwłaszcza tych wpływających na krzepliwość krwi (np. aspiryna, warfaryna), które mogą wymagać czasowego odstawienia. W dniu badania zaleca się unikanie palenia papierosów. Pacjenci przyjmujący leki na stałe powinni skonsultować się z lekarzem prowadzącym, czy można je przyjąć z niewielką ilością wody.
Przebieg badania gastroskopowego
Samo badanie gastroskopii jest stosunkowo krótkie, zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu minut. Pacjent proszony jest o położenie się na lewym boku na specjalnym łóżku. Przed wprowadzeniem gastroskopu, czyli cienkiego, elastycznego przewodu z kamerą na końcu, do gardła podawany jest środek znieczulający w sprayu lub podawany jest lek uspokajający dożylnie, który powoduje rozluźnienie i senność. Pozwala to na zminimalizowanie dyskomfortu i odruchu wymiotnego. Następnie lekarz delikatnie wprowadza gastroskop przez jamę ustną, przełyk, aż do żołądka i dwunastnicy. Obraz z wnętrza przewodu pokarmowego jest wyświetlany na monitorze. W razie potrzeby lekarz może pobrać niewielkie wycinki błony śluzowej do dalszej analizy, co jest bezbolesne. Po zakończeniu badania gastroskop jest wyjmowany.
Możliwe powikłania i przeciwwskazania
Gastroskopia jest badaniem bezpiecznym, jednak jak każde badanie inwazyjne, wiąże się z niewielkim ryzykiem powikłań. Najczęściej mogą wystąpić ból gardła, uczucie wzdęcia czy nudności. Rzadziej zdarzają się krwawienia w miejscu pobrania wycinka, perforacja przewodu pokarmowego (bardzo rzadko) lub reakcja na podane leki. Do przeciwwskazań do wykonania gastroskopii należą m.in. poważne zaburzenia krzepnięcia krwi, ostre stany zapalne gardła lub jamy ustnej, świeży zawał serca czy niestabilność hemodynamiczna pacjenta. Lekarz zawsze ocenia stan zdrowia pacjenta przed przystąpieniem do badania.
Po badaniu gastroskopii: Rekonwalescencja i interpretacja wyników
Po przeprowadzeniu gastroskopii pacjent zazwyczaj pozostaje pod obserwacją przez krótki czas, zwłaszcza jeśli podano mu leki uspokajające. W przypadku podania środków uspokajających, nie wolno prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn przez pozostałą część dnia. Po ustąpieniu znieczulenia gardła można stopniowo przyjmować płyny, a następnie lekkostrawne pokarmy. Wyniki badania są zazwyczaj przekazywane pacjentowi zaraz po jego zakończeniu, jednak wyniki badań histopatologicznych pobranych wycinków mogą być dostępne po kilku dniach lub tygodniach. Lekarz omawia z pacjentem wyniki i zaleca dalsze postępowanie, jeśli jest ono konieczne. Regularne kontrole i diagnostyka, w tym gastroskopia, są kluczowe dla utrzymania dobrego stanu zdrowia układu pokarmowego.
